Maart 2021

Is pragmatisme het ideaal?

Onlangs was er een interview met iemand die zijn hele leven aanhanger was van een linkse partij en vanuit het ideaal om wat voor de mensen te betekenen daarom bij de overheid ging werken, maar aan het einde van zijn loopbaan van een koude kermis thuis kwam en inzag dat de overheid helemaal niet het belang van de mensen dient.

Alleen al dat hij een klokkenluider werd geeft hem een uitstraling van integriteit. En hem zo ziende geloof ik dat hij altijd het goede voor ogen had. Hij oogde verslagen en gebukt.

De vraag is waarom zag hij er zo verslagen uit? Hij zou toch juist trots moeten zijn! Maar dat was hij niet! Het voor de hand liggende antwoord is: dat hij altijd zijn best heeft gedaan en uiteindelijk teleurgesteld is over wat hij heeft kunnen bereiken bij de overheid.

Zou er misschien ook iets anders een rol hebben gespeeld? (Ik laat persoonlijke omstandigheden buiten beschouwing).

Ik wil de vraag stellen: Waar haalt iemand zijn kracht vandaan? Of anders gesteld: Wat ontkracht jouw als mens?

In deze, laat ik maar zeggen, politieke contekst is volgens mij het volgende aan de hand: De overheid wordt geconfronteerd met vele problemen die opgelost moeten worden. Dat is één kant van de zaak. De andere kant is dat de overheid zichzelf in stand wil houden en daarmee het "probleem" niet alleen vanuit de gedupeerde ziet, maar ook wat de gevolgen zijn voor andere partijen en of het aanzien van de politici cq. de overheid zelf. Want het image mag niet geschaad worden.

Dit is een spel vol met tegenstellingen en complexiteit. Wie een werkbaar compromis weet te bedenken is een "brilliante" ambtenaar, en zal zeker carrière maken!

Mensen die vanuit hun achtergrond (opvoeding/ onderwijs/ iedeologie) heel pragmatisch zijn, kunnen goed gedijen. Zij zien immers ieder probleem op een praktisch (pragmatisch) niveau. Dit pragmatisme klinkt erg aantrekkelijk. "Wij gaan het probleem oplossen". "Een baan met een grote uitdaging!".

Niet zozeer of de uitvoering ook goed is, maar dat het plan past binnen het krachtenveld van de overheid, bedrijfsleven en burgers, waar men zal proberen het ieder naar de zin te maken, maar omdat dat onmogelijk is zullen de sterkste partijen hun zin krijgen en de "zwakkeren": het onderspit delven. Dat deze "zwakkeren" veelal de groep is waar het probleem over gaat, ... dat laten wij maar even buiten beschouwing. (Toeslagenaffaire/ jeugdzorg/ onderwijs).

Dat constant moeten schipperen, compromissen sluiten, iedereen naar de zin maken, de machtspelletjes (van anderen) in de gaten houden, de verborgen agenda (verkiezingen!) in je achterhoofd houden, dat zal vroeg of laat zijn tol eisen. Daar ga je aan kapot als je, uitgaande van het voorbeeld hierboven, je het goede wilt doen.

Ben je niet uit het goede hout gesneden, dan kan iemand uitstekend gedijen in zo een omgeving. Deze personen noem je narcisten of psychopathen.

Wil je daar meer over weten dan raad ik je aan om over "Gas-lighting" te lezen. Sietske Bergsma heeft daar een uitstekend interview over gegeven, * of b.v. kijk Jan Storms: https://youtu.be/Z1EZq9S2VJc

Ik herhaal: Ben je wel integer dan hou je dat niet vol in zo een systeem. Dat uit zich dat in een burn-out of ziekte of anderszins.

Wat mankeer hier aan? Dat er in onze opvoeding, opleiding of ideologie niet geleerd wordt om het over principes te hebben. Over fundamentele uitgangspunten. Over waar het werkelijk om gaat.

(Een belangrijk ander aspect van het samen-leven: integriteit, empathie, gevoel, ziels-opdracht, enz. kan de lezer zelf invullen.)

Ik beweer niet dat dat altijd simpel is. Het is ook een leerproces en een bewustwordingsproces, maar principes zijn overal om ons heen, maar wij zien het niet.

De overheid wordt in het gareel gehouden door de grondwet (principes). Door de rechtstaats beginselen (The rule of Law). En niet door de willekeur van een leider.

Als kind leren we al dat je niet het speelgoed van een ander inpikt. Dat je niet meer op je bord neemt dan je opkan. Dat je rekening houdt met een ander.... en zo ontwikkelt zich een bewustzijn dat er regels zijn. Principes waar je je aan houdt. Niet om je in het gareel te brengen om of je in slavernij te brengen, maar om een leefbare samenleving te creeren.

Op dat moment dat je over de grens gaat van de fundamentele rechtsbeginselen (niet stelen, niet dwingen, niet doden) en de overheid gaat de mens reguleren... dan wordt het snel een onleefbare samenleving. En dat zien wij nu in extreme mate ontstaan.

Ik noem het een dictatuur, maar dat wil de overheid niet graag horen!

Principes beperken de macht. De grondwet is bedoeld om de staat in het gareel te houden. Niet om de mens in te perken. Om de staats-macht te beperken en het individu te beschermen. Laten wij dit principe los, dan is het hek van de dam.

Pragmatici hebben daar geen boodschap aan. "Niet zeuren, gewoon het probleem oplossen". Het doel heiligt de middelen.

Principieel denken betekent: grenzen stellen. Onze vrijheid bewaken.

Pragmatisme verzwakt je. Is uitputtend, daar ga je aan kapot.

Principes hoog houden versterkt je. Dan houdt je je rug recht. Dan sta je in je kracht.

En zo zie je een ex-ambtenaar gebukt het overheids-circus verlaten. Ik heb met hem te doen.

 * https://www.cafeweltschmerz.nl/waarom-niet-accepteren-dat-ze-ons-haten-esther-van-fenema-met-sietske-bergsma/

paul vdf: rikmans

------